เนื้องอกรังไข่ โรคภัยใกล้ตัวของคุณผู้หญิงที่ไม่ควรมองข้าม

      เนื้องอกรังไข่ (Ovarian Tumor) เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้ในผู้หญิงทุกช่วงอายุ โดยเฉพาะในวัยเจริญพันธุ์เนื้องอกรังไข่เกิดจากการเจริญเติบโตของเซลล์ที่ผิดปกติในรังไข่ ซึ่งรังไข่เป็นอวัยวะที่สําคัญในระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิงเนื้องอกรังไข่อาจมีทั้งแบบชนิดไม่ร้ายแรง ไม่ใช่มะเร็งและชนิดร้ายแรง มะเร็งรังไข่การรู้จักลักษณะของเนื้องอกรังไข่ สามารถช่วยให้ผู้หญิงสามารถดูแลและป้องกันตนเองได้ดียิ่งขึ้น วันนี้เราจะพูดถึงอาการ สาเหตุ และแนวทางการรักษา เนื้องอกรังไข่ การเตรียมตัวก่อนแหละหลังการผ่าตัด เพื่อให้คุณได้เรียนรู้และป้องกันพร้อมกับการเตรียมตัวเมื่อมันเกิดขึ้นกับคุณแล้ว

อาการของเนื้องอกรังไข่

อาการของเนื้องอกรังไข่อาจไม่ชัดเจนในระยะแรก ทําให้หลายคนไม่ทันสังเกตเห็น แต่เมื่อเนื้องอกโตขึ้น ผู้ป่วยอาจเริ่มมีอาการดังต่อไปนี้

• ปวดท้องหรือตึงท้อง: อาจมีอาการปวดบริเวณท้องน้อยหรือตึงท้องโดยไม่ทราบสาเหตุ
• ท้องอืด: ท้องอืดหรือรู้สึกแน่นท้องเนื่องจากเนื้องอกที่เติบโตในรังไข
• นํ้าหนักลดหรือนํ้าหนักเพิ่มอย่างรวดเร็ว: อาจเกิดขึ้นเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนหรือการเจริญเติบโตของเนื้องอก
• รู้สึกอิ่มเร็วหรือเบื่ออาหาร: เนื่องจากเนื้องอกในรังไข่อาจกดทับอวัยวะอื่นๆ ในช่องท้อง
• ปัสสาวะบ่อยหรือปัสสาวะลําบาก: เนื้องอกที่มีขนาดใหญ่สามารถกดทับกระเพาะปัสสาวะทําให้ต้องปัสสาวะบ่อย
• มีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด: โดยเฉพาะในผู้หญิงที่หมดประจําเดือนแล้ว

สาเหตุทีทําให้เกิด ‘เนื้องอกรังไข่’

สาเหตุของเนื้องอกรังไข่ยังไม่สามารถระบุได้อย่างชัดเจน แต่มีปัจจัยเสี่ยงหลายประการที่อาจทําให้เกิดเนื้องอกได้ ได้แก่

• กรรมพันธุ์: ผู้หญิงที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งรังไข่หรือมะเร็งเต้านมมีความเสี่ยงสูงขึ้นในการเกิดเนื้องอกรังไข่
• อายุ: ผู้หญิงที่มีอายุมากขึ้น โดยเฉพาะหลังจากอายุ 50 ปี มีโอกาสที่จะเกิดเนื้องอกรังไข่เพิ่มขึ้น
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน: การใช้ยาคุมกําเนิด ฮอร์โมนบําบัด หรือประวัติการตั้งครรภ์อาจมีผลต่อความเสี่ยงในการเกิดเนื้องอกรังไข่
• การตั้งครรภ์: ผู้หญิงที่ไม่เคยตั้งครรภ์หรือมีบุตรเมื่ออายุมากอาจมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น
• ปัจจัยสิ่งแวดล้อม: สารเคมีบางชนิดหรือปัจจัยจากสิ่งแวดล้อมอาจมีผลต่อการเกิดเนื้องอกรังไข่

ขอขอบคุณรูปภาพจาก โรงพยาบาลเพชรเวช

ประเภทของเนื้องอกรังไข่

เนื้องอกรังไข่สามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่

• เนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรง (  Benign Ovarian Tumors): เป็นเนื้องอกที่ไม่ใช่มะเร็ง และมักไม่ก่อให้เกิดอันตราย แต่หากมีขนาดใหญ่หรือกดทับอวัยวะข้างเคียงอาจทําให้เกิดอาการไม่สบายตัวได้
• เนื้องอกชนิดเสี่ยงต่อการกลายเป็นมะเร็ง (Borderline Ovarian Tumors): เป็นเนื้องอกที่มีความเสี่ยงในการเปลี่ยนแปลงเป็นมะเร็งในอนาคต ซึ่งต้องได้รับการติดตามอย่างใกล้ชิด
• เนื้องอกชนิดร้ายแรง (  Malignant Ovarian Tumors): เป็นมะเร็งรังไข่ที่ต้องการการรักษาอย่างเร่งด่วนเนื่องจากสามารถแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ได้

วิธีการวินิจฉัยเนื้องอกรังไข่

หากคุณสงสัยว่ามีอาการที่เกี่ยวข้องกับเนื้องอกรังไข่ ควรพบแพทย์เพื่อทําการวินิจฉัย โดยวิธีการวินิจฉัยประกอบด้วย

• การตรวจร่างกาย: การตรวจร่างกายทั่วไปและการตรวจอุ้งเชิงกรานเพื่อสังเกตการเจริญเติบโตของเนื้องอก
• อัลตราซาวด์ (Ultrasound): เป็นวิธีการวินิจฉัยเบื้องต้นที่สามารถช่วยตรวจสอบลักษณะและขนาดของเนื้องอก
• การตรวจเลือด: ตรวจหาโปรตีนหรือสารเคมีที่อาจบ่งบอกถึงเนื้องอก เช่น การตรวจสาร CA-125 ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้เนื้องอกรังไข่
• การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) หรือการถ่ายภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI): เพื่อดูรายละเอียดของเนื้องอกและการแพร่กระจาย

วิธีการรักษาเนื้องอกรังไข่

การรักษาเนื้องอกรังไข่ขึ้นอยู่กับชนิดและระยะของเนื้องอก รวมถึงสุขภาพทั่วไปของผู้ป่วย โดยมีวิธีการรักษาหลัก ๆ ดังนี้:

1. การเฝ้าติดตามอาการ

• สําหรับเนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรงหรือขนาดเล็กที่ไม่มีอาการรุนแรง แพทย์อาจแนะนําให้เฝ้าติดตามอาการและทําการตรวจร่างกายเป็นประจํา

2. การผ่าตัด

• การผ่าตัดเนื้องอกเป็นวิธีการรักษาที่ใช้สําหรับเนื้องอกที่มีขนาดใหญ่หรือมีลักษณะเสี่ยงต่อการกลายเป็นมะเร็งโดยอาจผ่าตัดเฉพาะเนื้องอกหรือทั้งรังไข่ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค

3. การใช้เคมีบําบัด (Chemotherapy)

• หากเนื้องอกเป็นชนิดร้ายแรงหรือมีการแพร่กระจาย แพทย์อาจแนะนําให้ใช้เคมีบําบัดร่วมกับการผ่าตัดเพื่อกําจัดเซลล์มะเร็งที่เหลืออยู่

4. การใช้รังสีรักษา (Radiaon Therapy)

• การใช้รังสีรักษาอาจใช้ในกรณีที่เนื้องอกมีขนาดใหญ่หรือเป็นมะเร็งรังไข่ในระยะที่รุนแรง

การป้องกันเนื้องอกรังไข่ 

แม้ว่าเนื้องอกรังไข่บางชนิดไม่สามารถป้องกันได้ แต่การปฏิบัติตามแนวทางต่อไปนี้อาจช่วยลดความเสี่ยงได้

• ตรวจสุขภาพประจําปี: การตรวจสุขภาพประจําปีและการตรวจภายในอย่างสมํ่าเสมอสามารถช่วยในการวินิจฉัยโรคในระยะเริ่มต้นได้
• การใช้ยาคุมกําเนิด: มีงานวิจัยที่แสดงว่าการใช้ยาคุมกําเนิดอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดเนื้องอกรังไข่ได้
• รับประทานอาหารทีมีประโยชน์ : อาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ผักและผลไม้สด อาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดเนื้องอกรังไข่
• ออกกําลังกายสมํ่าเสมอ: การออกกําลังกายช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันและลดความเสี่ยงในการเกิดโรค

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัดเนื้องอกรังไข่ 

การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดเนื้องอกรังไข่มีความสําคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากการเตรียมตัวที่ดีจะช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนและเพิ่มโอกาสในการฟื้นตัวอย่างรวดเร็ว ดังนี้:

1. พบแพทย์เพื่อรับคําปรึกษา

• การพบแพทย์เป็นขั้นตอนแรกที่สําคัญ แพทย์จะทําการวินิจฉัยชนิดและขนาดของเนื้องอก รวมถึงกําหนดวิธีการผ่าตัดที่เหมาะสม
• ควรแจ้งให้แพทย์ทราบถึงประวัติการแพ้ยา การใช้ยาและอาหารเสริม รวมถึงโรคประจําตัวที่คุณมี เพื่อให้แพทย์สามารถเตรียมความพร้อมได้อย่างเหมาะสม

2. ตรวจร่างกายก่อนผ่าตัด

• แพทย์อาจแนะนําให้ทําการตรวจเลือด ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) หรือการถ่ายภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า(MRI) เพื่อให้มั่นใจว่าร่างกายของคุณพร้อมสําหรับการผ่าตัด
• อาจต้องงดอาหารและเครื่องดื่มก่อนการผ่าตัดประมาณ 8-12 ชั่วโมง เพื่อเตรียมตัวสําหรับการให้ยาสลบ

3. งดการใช้ยาบางชนิด

• ยาบางชนิด เช่น ยาต้านการแข็งตัวของเลือด (เช่น ยาแอสไพริน) หรือยาที่มีผลต่อการแข็งตัวของเลือด ควรหยุดใช้ก่อนการผ่าตัด 1-2 สัปดาห์ ทั้งนี้ควรปรึกษาแพทย์ก่อนหยุดใช้ยา

4. จัดการเรื่องครอบครัวและงาน

• วางแผนวันหยุดงานและการดูแลสมาชิกในครอบครัวล่วงหน้า เนื่องจากหลังผ่าตัดคุณอาจต้องการเวลาพักฟื้น
• ควรเตรียมสิ่งของจําเป็นที่ต้องใช้หลังการผ่าตัด เช่น เสื้อผ้าที่ใส่สบาย อาหารที่ย่อยง่าย และยาแก้ปวดตามคําแนะนําของแพทย์

ขั้นตอนการผ่าตัดเนื้องอกรังไข่

การผ่าตัดเนื้องอกรังไข่อาจมีหลายวิธี ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดและชนิดของเนื้องอก รวมถึงสุขภาพของผู้ป่วย วิธีการผ่าตัดที่พบบ่อยได้แก่

• การผ่าตัดผ่านกล้อง (Laparoscopic Surgery): เป็นการผ่าตัดผ่านทางกล้องที่มีขนาดเล็กโดยทําให้มีแผลเล็กลงและฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
• การผ่าตัดแบบเปิด (Laparotomy): ใช้ในกรณีที่เนื้องอกมีขนาดใหญ่หรือซับซ้อนมาก ซึ่งแพทย์จะทําการผ่าตัดแบบเปิดเพื่อตรวจสอบและกําจัดเนื้องอกให้หมดไป

การดูแลตนเองหลังจากการผ่าตัดเนื้องอกรังไข่ 

หลังการผ่าตัดเนื้องอกรังไข่ การดูแลตนเองอย่างถูกต้องจะช่วยให้การฟื้นตัวเป็นไปอย่างราบรื่นและลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อน การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดมีดังนี้

1. การพักผ่อนอย่างเพียงพอ

• ในช่วง 1-2 สัปดาห์แรก ควรพักผ่อนให้เพียงพอและหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ใช้แรงมาก
• หลีกเลี่ยงการยกของหนักและการออกกําลังกายที่ใช้แรงมาก ควรรอให้แพทย์อนุญาตก่อนเริ่มทํากิจกรรมต่าง ๆ

2. การดูแลแผลผ่าตัด

• แผลผ่าตัดควรได้รับการดูแลอย่างสะอาดและแห้ง หากแพทย์สั่งให้เปลี่ยนผ้าปิดแผล ควรปฏิบัติตามคําแนะนําอย่างเคร่งครัด
• หากมีอาการผิดปกติ เช่น มีนํ้าเหลืองหรือหนองไหลออกจากแผล แผลบวมแดงหรือมีไข้ ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที

3. การรับประทานอาหารที่เหมาะสม 

• หลังผ่าตัด ควรรับประทานอาหารที่ย่อยง่าย เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม หรือซุปใส และค่อย ๆ กลับไปทานอาหารปกติเมื่อร่างกายฟื้นตัว
• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูงหรืออาหารเผ็ดร้อน รวมถึงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และคาเฟอีน

4. การดื่มนํ้าเพียงพอ 

• ดื่มนํ้าให้เพียงพอในแต่ละวัน เพื่อช่วยให้ระบบทางเดินอาหารทํางานได้ดีขึ้นและป้องกันการเกิดท้องผูก
• หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีนํ้าตาลสูง หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนมากเกินไป

5. การเคลื่อนไหวร่างกายเบา ๆ

• หลังผ่าตัด 1-2 วัน ควรเริ่มเคลื่อนไหวร่างกายเบา ๆ เช่น การเดินช้า ๆ ภายในบ้าน เพื่อช่วยให้ระบบไหลเวียนเลือดทํางานดีขึ้นและลดความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือด
• หลีกเลี่ยงการออกกําลังกายหนัก จนกว่าแพทย์จะให้คําแนะนําว่าสามารถทําได้

6. การรับประทานยาอย่างถูกต้อง 

• รับประทานยาตามคําแนะนําของแพทย์ เช่น ยาแก้ปวด ยาลดการอักเสบ หรือยาอื่น ๆ ที่แพทย์สั่ง
• หากมีผลข้างเคียงจากยา เช่น คลื่นไส้ อาเจียน หรือแพ้ยา ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที

การตรวจติดตามหลังผ่าตัด

การติดตามผลหลังผ่าตัดมีความสําคัญเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเนื้องอกใหม่เกิดขึ้นหรือไม่มีการแพร่กระจายของเซลล์ผิดปกติ

• ควรทําการตรวจสุขภาพตามนัดหมายของแพทย์อย่างสมํ่าเสมอ
• หากมีอาการผิดปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาเพิ่มเติม

“…เนื้องอกรังไข่เป็นปัญหาที่ไม่ควรมองข้าม โดยเฉพาะในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ การรู้จักและเข้าใจอาการของเนื้อ
งอกรังไข่สามารถช่วยให้เราเตรียมพร้อมในการดูแลสุขภาพของตนเองได้ดียิ่งขึ้น การตรวจสุขภาพประจําปีและการตรวจ
ภายในอย่างสมํ่าเสมอเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันและตรวจหาความผิดปกติเกี่ยวกับเนื้องอกรังไข่ในระยะเริ่มต้น ทั้งนี้
หากพบอาการผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับคําปรึกษาและการรักษาที่เหมาะสมที่สุด…”

อ้างอิง